.jpg)
1. Hiểu biết về chiếc kính mà bạn đang sở hữu
1.1. Về loại kính
Có lẽ bạn sẽ rất vui và phấn khích khi sở hữu một chiếc kính thiên văn của riêng mình và muốn tìm hiểu về nó. Trước tiên, bạn cần biết chiếc kính của bạn thuộc loại gì? Bạn có thể tìm thấy câu trả lời này trong menu hướng dẫn kèm theo kính, nếu không bạn có thể dễ dàng nhận ra bằng cách quan sát cấu tạo kính .
Nếu kính của bạn là kính khúc xạ thì việc sử dụng sẽ có phần dễ dàng hơn kính phản xạ và kính tổ hợp. Vì việc điều chỉnh một chiếc kính khúc xạnhìn thấy rõ được đối tượng sẽ khá đơn giản, bạn gần như không phải thao tác với phần ống kính chính trừ bộ phận lấy nét và thị kính. Ngược lại, với chiếc kính phản xạ và tổ hợp, do cấu tạo phức tạp hơn nên việc sử dụng cũng sẽ khó hơn, bạn phải thao tác với phần ống kính, canh chuẩn trực giữa gương sơ cấp và gương thứ cấp của kính mới mong nhìn rõ được đối tượng. Nhưng chất lượng hình ảnh của kính phản xạ và tổ hợp thu được tốt hơn kính khúc xạ rất nhiều.
1.2. Về thông số kỹ thuật
Chắc hẳn là trước khi mua một chiếc kính thì bạn đã tìm hiểu khá kĩ về thông số kỹ thuật từ nhà bán hàng rồi. Những thông số quan trọng mà bạn nên chú ý đầu tiên bao gồm: đường kính vật kính, khẩu độ, tiêu cự, độ phóng đại. Những thông số này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng quan sát của kính.
1.3. Về chân đế
Chân đế của kính là một phần quan trọng không kém, nếu thiếu nó thì bạn sẽ chẳng thể nào xem được thứ gì từ kính thiên văn của bạn. Vì kính thiên văn là dụng cụ quan sát những thiên thể rất nhỏ nên độ bội giác của nó phải rất lớn để thu được hình ảnh lớn, điều này dẫn tới góc quan sát sẽ nhỏ lại, góc quan sát này càng nhỏ thì những những hình ảnh sẽ rất dễ bị rung lắc bởi những dao động dù rất nhỏ của ống kính. Cái chân đế sẽ là một điểm tựa chắc chắn bảo đảm cho bạn thu được hình ảnh tốt mà không bị rung, nhòe.
Chân đế cũng được chia thành nhiều loại từ bình thường đến cao cấp, cụ thể là:
– Chân đế loại đơn giản (Mount):
Chân đế loại đơn giản là loại chân đế theo tọa độ đường chân trời (Horizontal mount) nhưng đơn giản nhất, sử dụng trực quan nhất thường gặp ở những kính đơn giản có giá rẻ cho người mới làm quen. Nó chỉ có nhiệm vụ đơn giản là đỡ ống kính, chỉnh kính hướng lên xuống, qua trái qua phải, cố định tại một điểm (khá giống với chân của máy ảnh). Ai cũng có thể dễ dàng sử dụng loại chân đế này ngay cả trẻ em.
Chân đế theo tọa độ xích đạo trời (Equatorial Mount):
Đây là loại cao cấp hơn, nó kèm theo các vòng tròn chia độ kinh vĩ bầu trời để người quan sát có thể dễ dàng tìm được đối tượng quan sát thông qua tọa độ đã biết từ bản đồ sao và tài liệu. Việc sử dụng loại chân này khá phức tạp và đòi hỏi phải hiểu biết về hệ thống kinh vĩ độ trời, sự chuyển động của thiên thể trên bầu trời. Loại này có nhiều khớp điều chỉnh hơn kèm theo nhiều khóa và vòng tinh chỉnh. Có loại còn hỗ trợ gắn motor vào để hỗ trợ quan sát. Loại chân đế này thường được dùng trong những kính phổ thông thuộc loại trung và có giá trung bình.
– Chân đế theo tọa độ đường chân trời (Horizontal Mount):
Chân đế theo tọa độ đường chân trời là hệ thống chân đế thường dùng cho kính thiên vănlớn đặt cố định ở các đài thiên văn, không có kiềng ba chân mà chỉ có một bệ cố định với mặt đất để gánh trọng lượng lớn của kính. Hệ thống gồm 2 trục xoay, một trục đặt nằm song song với mặt phẳng đường chân trời, trục kia đặt vuông góc với mặt phẳng đường chân trời. Hệ thống này khá giống với hệ thống chân đế đơn giản nhưng có hỗ trợ hệ thống thước đo tọa độ chuyên dụng.
–Chân đế điện tử (Electronic mount):
Chân đế điện tử là loại chân đế hiện đại nhất, nó thường xuất hiện trong những kính thiên văn loại lớn, cao cấp có giá đắt. Kính thiên vănsử dụng loại chân này được gọi là kính thông minh (Smart telescope). Hệ thống chân đế này hoàn toàn tự động, hoạt động bằng điện hoặc bằng pin. Để sử dụng được loại kính này bạn phải có những kiến thức cơ bản về bầu trời cùng cách vận hành hệ thống tùy loại chân đế. Bạn chỉ cần nhập thông số tọa độ, múi giờ nơi mình sống và tọa độ trời của đối tượng, kính sẽ tự động xoay đến đối tượng cần quan sát đồng thời di chuyển theo đối tượng theo thời gian khi thiên cầu xoay. Nếu không có tọa độ bạn có thể chọn trong menu có sẵn của kính, tùy từng loại hỗ trợ nhiều hay ít từ vài nghìn đến vài chục nghìn đối tượng được lập trình sẵn, bao gồm các hành tinh, mặt trời, mặt trăng.
2. Một vài điều chỉnh cơ bản khi sử dụng kính thiên văn
2.1. Điều chỉnh ống kính đúng vào mục tiêu của kính thiên văn
Đầu tiên là việc điều chỉnh ống kính đúng vào mục tiêu. Việc này tưởng đơn giản nhưng mới chơi thì không phải ai cũng có thể làm được ngay. Ví dụ khi nhìn Mặt Trăng toàn thấy tối đen. Mặc dù đã thay đổi các thị kính khác nhau, cũng như điều chỉnh lấy nét tới lui. Thì nguyên nhân của việc này đó chính là các bạn đang hướng ống kính của mình ra bầu trời đen. Trong khi ống ngắm xác định vị trí thì lại vào giữa tâm của mặt trăng.
Việc điều chỉnh ống ngắm xác định vị trí cũng rất quan trọng. Sẽ có 2 đến 3 khóa để tinh chỉnh ống này.
Có một mẹo để tinh chỉnh, đầu tiên bạn dùng kính định vị để tìm ra một vật thể dễ nhìn thấy trên mặt đất (khoảng cách phải khá xa chỗ đứng), sau đó nhìn bằng ống kính thiên văn chính, vật thể hiện ra bị lệch tâm vùng nhìn thấy của thị kính rất nhiều. Không sao, bạn cứ tinh chỉnh kính thiên văn lại cho vật thể hiện ra ở tâm khi nhìn vào thị kính. Bây giờ ta quay lại với kính định vị, sau khi chỉnh kính thiên văn, hình ảnh đã không còn nằm ở tâm dấu thập nữa, bạn hãy chỉnh hình ảnh lại giữa dấu thấp bằng cách vặn những cái khóa tinh chỉnh trên giá nhỏ của kính. Sau khi làm xong việc này thị kính định vị đã thẳng hàng với kính thiên văn của bạn và sẵn sàng quan sát bầu trời rồi đấy. Bảo đảm bất cứ vật thể nào nằm giữa dấu thập của finder cũng sẽ nằm giữa thị kính của kính thiên văn.
Lưu ý:Việc tinh chỉnh này sau một thời gian sử dụng kính phải làm lại vì trong quá trình quan sát, những va chạm vô tình có thể làm lệch kính định vị đi.
Kính tìm kiếm mục tiêu Red Dot Finder
Red Dot Finder – kính tìm mục tiêu dạng Red Dot – Điểm đỏ là loại thiết bị hiện đại, gọn nhẹ dùng để giúp kính thiên văn xác định mục tiêu được dễ dàng và thoải mái hơn so với finder quang học thông thường. Nguyên lý cơ bản của Red Dot Finder là nó sẽ tạo ra 1 điểm đỏ (red dot) trên màn chắn trong suốt gắn ở phía trước. Bạn chỉ cần nhìn vào màn chắn và điều khiển kính sao điểm đỏ trên màn chắn trùng vào mục tiêu là sẽ thấy được mục tiêu trong thị kính của kính thiên văn (tất nhiên vẫn phải chuẩn trực để kính thiên văn và Red Dot Finder đồng trục trước khi quan sát). Ưu điểm của Red Dot Finder là góc nhìn rộng hơn rất nhiều so với kính ngắm quang học nên bạn không phải dí sát mắt vào thiết bị để tìm mục tiêu (như ở kính ngắm quang học) mà có thể để mắt ở bất cứ chỗ nào để chỉnh kính, miễn là thấy được điểm đỏ trên màn chắn.
2.2.Lấy nét đối tượng quan sátcủa kính thiên văn
Việc lấy nét đối tượng quan sát sẽ giúp hình ảnh thu được hiện lên đúng với tiêu cự của thị kính. Nó được thực hiện dễ dàng nhờ bộ phận lấy nét của kính bao gồm vòng tinh chỉnh lấy nét (Focus knob), hệ thống ống trượt dễ dàng di chuyển. Cả hệ thống này thường nằm ở đuôi của ống kính, với kính phản xạ có thể nằm vị trí khác.
Để lấy nét đối tượng ta xoay vòng tinh chỉnh để hệ thống ống thu ngắn hết mức (vật thể trở nên rất mờ qua thị kính) sau đó xoay ra từ từ cho đến lúc thấy được ảnh rõ nét nhất. Khi lấy nét hãy để mắt sao cho cảm thấy thư giãn nhất, không phải điều tiết để có thể lấy nét ở vô cực của mắt, như thế ta có thể quan sát lâu mà không bị mỏi mắt.
Lưu ý: Việc xoay vòng tinh chỉnh phải thực hiện thật chậm để tránh run. Ngoài ra, mỗi hệ thống lấy nét đều có một giới hạn nào đó, khi xoay đến giới hạn vòng tinh chỉnh sẽ không xoay được nữa, việc xoay chậm cũng để tránh hỏng hóc cho hệ thống.
2.3.Sử dụng thị kính (Eyepiece)của kính thiên văn
Đối với ống kính thiên văn, phần thị kính là phần có thể được người quan sát thay đổi, việc thay đổi này giúp đa dạng độ bội giác của kính. Thị kính được giữ cố định bằng một hoặc hai khóa vào bộ phận lấy nét hoặc gián tiếp qua bộ phận chuyển hướng hình ảnh (Diagonal). Khi thay thị kính bạn phải cẩn thận để không làm rơi thị kính. Khi gắn thị kính vào không nên khóa quá chặt các khóa sẽ gây hư hỏng cho thiết bị và khó mở ra. Việc chọn thị kính để quan sát cần phải phù hợp với đối tượng quan sát, không phải lúc nào cũng dùng thị kính có bội giác lớn.
2.4. Sử dụng bộ chuyển hướng hình ảnh (Diagonal)cho kính thiên văn
Tùy loại kính mới có hỗ trợ thiết bị này. Đây là thiết bị giúp chuyển hướng hình ảnh, giúp người quan sát có tư thế tốt, không mệt mỏi khi quan sát. Cấu tạo chỉ đơn giản gồm một gương phản xạ phẳng được đặt ở một góc phù hợp. Một đầu có kích thước bằng với thị kính để gắn vào bộ phận lấy nét, một đầu có khóa để cố định thị kính. Có 2 loại là chuyển hướng 45 độ và 90 độ. Nếu muốn quan sát thời gian dài mà không bị mệt mỏi vì tư thế khó khăn thì bộ phận này rất cần thiết. Lưu ý khi sử dụng bộ phận này hình ảnh nhìn thấy sẽ bị đảo ngược vì phải phản chiếu qua tấm gương phản xạ.
Trên đây là một số hướng dẫn cơ bản khi sử dụng kính thiên văn. Hi vọng, bài viết này sẽ hữu ích cho các bạn ban đầu có thể sử dụng kính thiên văn.
ST.
Đề được tư vấn kỹ hơn quý khách hàng hãy liên hệ với chúng tôi:
CÔNG TY TNHH TÍN ĐỨC
Nhà nhập khẩu & phân phối hàng đầu sản phẩm chính hãng tại Việt nam
Địa chỉ: số 2 ngõ 36 Nguyên Hồng, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội
Điện thoại: (84-024) 37735884 – Fax: (84-024) 37735891
Website: www.tinduc.vn– Email: tdcmail@hn.vnn.vn